HASTA VE YAŞLI HİZMETLERİ ALANI
İlgili öğrenme faaliyeti sonucunda, yaşlı ve hasta hizmetleri alanında yer alan meslekleri tanıyacaksınız.
A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ
Yaşlılık, 21. yüzyılda ön plana çıkan en önemli demografik olgulardan biridir. Özellikle tıp alanındaki gelişmeler ve toplumsal yaşamdaki değişmeler insanların daha sağlıklı ve uzun yaşamaları sonucunu getirmiştir.
Çoğunlukla gelişmiş ülkelerde daha görünür olan yaşlanma olgusu, artık gelişmiş ülkeler kadar gelişmekte olan ülkeler açısından da önemle değerlendirilmesi gereken bir konudur.
Gelişmiş ülkelerde nüfusun yaşlanmasının sosyoekonomik yapıya olan etkileri üzerine birçok değerlendirme ve çalışma yapılmakta ve yaşlı nüfusun sosyal yaşamdan koparılmadan hayatlarını devam ettirmelerine yönelik çalışmalar önem kazanmaktadır. Yaşlı nüfusun yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, toplumsal entegrasyonlarının sağlanması, sağlık, bakım ve korunma problemlerinin çözümlenmesini önemli sorunlar haline getirmektedir.
Gelişmiş olan ülkelerde engelliler için yapılan yasal düzenlemeler engelli olan kişilerin yaşam alanları, sağlık, temel bakım hizmetleri konusunda ve sosyal yaşamdan kopmadan yaşamaları konusunda yaşamlarını devam ettirmeleri ve öz bakım becerileri önemli bir yer tutmaktadır.
Yaşlı, hasta ve engelli için şu andaki uygun bakım, kurum bakımı olup yetersiz olmakla birlikte oldukça pahallı bir bakımdır.
Yaşlı, hasta ve engellinin saygınlığını korumak, sosyal hayattan koparmadan ve yaşadığı ortamda ihtiyacı olan hizmetleri almasını sağlamak bilimsel çevreler tarafından önerilmektedir. Gelişmiş olan ülkelerde uygulamalar bu bakış açısı çerçevesinde şekillendirilmektedir.
Yaşadığı ortam birey için önemlidir. Yaşadığı ortamda yeterli desteğe sahip bireylerin kendilerini daha iyi hissettikleri, tutum ve davranışlarının daha olumlu olduğu ve kendilerini güvende hissettikleri ve sağlık ve bakımla ilgili sorunlarla daha az karşılaştıkları belirtilmektedir.
Bu durumda gerek kurum gerekse evde bakım hizmetlerinde yaşlı, hasta ve engellinin öz bakımının yapılması, psikososyal ve zihinsel ihtiyaçlarının giderilmesi amacıyla tedavi edici bakım hizmetlerinin yanı sıra koruyucu bakım hizmeti verebilecek elemanlara ihtiyaç duyulmaktadır.
Özel ve resmi bakım ve huzurevlerinin yaygınlaşması, evde bakıma ihtiyaç duyan yaşlı, hasta ve engelli nüfusun artması ''Bakım Elemanı'' mesleğine ihtiyaç olduğunu ortaya koymaktadır. Kurumlarda bu görev, ihale usulü belirlenen temizlik şirketlerinin çalıştırdığı temizlik elemanlarınca yapılmakta, evlerde ise ev hanımları ya da emekli sağlık personelince yapılmaktadır.
Yaşlı, hasta ve engelli bakımında bu alanla ilgili bakım elemanının olması ve uygulanan teknik ve yöntemlerin doğru bir şekilde kullanılması için eğitimli elemanlara ihtiyaç duyulmakta bu da uzun ve geniş kapsamlı bir eğitim ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır.
Bakım ve huzurevlerinin gittikçe yaygınlaşması, evde yaşlı, hasta ve engelli bakım hizmetlerine talebin artması bu alanda istihdam olanaklarının artacağını göstermektedir.
B. ALANIN ALTINDA YER ALAN MESLEKLER Ø Yaşlı Bakım Elemanlığı
Ø Hasta Bakım Elemanlığı
Ø Engelli Bakım Elemanlığı
YAŞLI BAKIM ELEMANI
Tanımı
Yaşlı bakım elemanı; bilim ve teknolojinin tüm verilerinden yararlanarak, ev ve kurumlarda kendi sorumluluklarının bilinci altında yaşlı kişilerin bakım ve danışmanlığı, vücut temizliği, sağlık personeli tarafından önerilen ilaçların kullanılması ve tespit edilen nefes, hareket çalışmaları, beslenmeleriyle kişisel ve sosyal sorunlarının çözümünde yardımcı olan, alanıyla ilgili araç gereçleri yerinde ve zamanında kullanabilen nitelikli elemandır.
Görevleri
Ø Yaşlının gereksinimlerini bilmek,
Ø Bakım planı hazırlamak,
Ø Yaşlının alışkanlıklarını ortaya çıkarmak,
Ø Yaşlının ailesi, doktor, huzur ve bakımevi personeline bilgi vermek,
Ø Günlük bakımını yapmak,
Ø Sağlık personelinin yazmış olduğu ilaçların alınmasını sağlamak,
Ø İletişim kurmalarını sağlamak,
Ø Sağlık personelinin kontrolünde bedensel ve psikolojik rahatsızlıklarında yardımcı olmak,
Ø Sağlık personelinin önerdiği günlük egzersizleri yaptırmak,
Ø Yaşlının oda düzenini sağlamak,
Ø Yaşlıya yemek yemede yardımcı olmak, gerekirse yedirmek,
Ø Yaşlıya pozisyon vermek,
Ø Gerekli araç gereci kullanarak vücut temizliğini yapmak,
Ø Kendi sağlığı ve iş güvenliği için önlem almak,
Ø Gerekli dokümanı hazırlamak ve doldurmak,
Ø Meslek ile ilgili teknolojik gelişmeleri izlemek,
Ø Yeni bakım elemanlarının yetiştirilmesine yardımcı olmaktır.
HASTA BAKIM ELEMANI
Tanımı
Hasta bakım elemanı; bilim ve teknolojinin tüm verilerinden yararlanarak, ev ve kurumlarda kendi sorumluluklarının bilinci altında hasta kişilerin bakım ve danışmanlığı, vücut temizliği, sağlık personeli tarafından önerilen ilaçların kullanılması ve tespit edilen nefes, hareket çalışmaları, beslenmeleriyle kişisel ve sosyal sorunlarının çözümünde yardımcı olan, alanıyla ilgili araç gereçleri yerinde ve zamanında kullanabilen nitelikli elemandır.
Görevleri
Ø Hastanın gereksinimlerini bilmek,
Ø Bakım planı hazırlamak,
Ø Hastanın alışkanlıklarını ortaya çıkarmak,
Ø Hastanın ailesi, doktor, huzur ve bakımevi personeline bilgi vermek,
Ø Günlük bakımını yapmak,
Ø Sağlık personelinin yazmış olduğu ilaçların alınmasını sağlamak,
Ø İletişim kurmalarını sağlamak,
Ø Sağlık personelinin kontrolünde bedensel ve psikolojik rahatsızlıklarında yardımcı olmak,
Ø Sağlık personelinin önerdiği günlük egzersizleri yaptırmak,
Ø Hastanın oda düzenini sağlamak,
Ø Hastaya yemek yemede yardımcı olmak, gerekirse yedirmek,
Ø Hastaya pozisyon vermek,
Ø Gerekli araç gereci kullanarak vücut temizliğini yapmak,
Ø Kendi sağlığı ve iş güvenliği için önlem almak,
Ø Gerekli dokümanı hazırlamak ve doldurmak,
Ø Meslek ile ilgili teknolojik gelişmeleri izlemek,
Ø Yeni bakım elemanlarının yetiştirilmesine yardımcı olmaktır.
ENGELLİ BAKIM ELEMANI
Tanımı
Engelli bakım elemanı; bilim ve teknolojinin tüm verilerinden yararlanarak, ev ve kurumlarda kendi sorumluluklarının bilinci altında engelli kişilerin bakım ve danışmanlığı, vücut temizliği, sağlık personeli tarafından önerilen ilaçların kullanılması ve tespit edilen nefes, hareket çalışmaları, beslenmeleriyle kişisel ve sosyal sorunlarının çözümünde yardımcı olan, alanıyla ilgili araç gereçleri yerinde ve zamanında kullanabilen nitelikli elemandır.
Görevleri
Ø Engellinin gereksinimlerini bilmek,
Ø Bakım planı hazırlamak,
Ø Engellinin alışkanlıklarını ortaya çıkarmak,
Ø Engellinin ailesi, doktor, huzur ve bakımevi personeline bilgi vermek,
Ø Günlük bakımını yapmak,
Ø Sağlık personelinin yazmış olduğu ilaçların alınmasını sağlamak,
Ø İletişim kurmalarını sağlamak,
Ø Sağlık personelinin kontrolünde bedensel ve psikolojik rahatsızlıklarında yardımcı olmak,
Ø Sağlık personelinin önerdiği günlük egzersizleri yaptırmak,
Ø Engellinin oda düzenini sağlamak,
Ø Engelliye yemek yemede yardımcı olmak, gerekirse yedirmek,
Ø Engelliye pozisyon vermek,
Ø Gerekli araç gereci kullanarak vücut temizliğini yapmak,
Ø Kendi sağlığı ve iş güvenliği için önlem almak,
Ø Gerekli dokümanı hazırlamak ve doldurmak,
Ø Meslek ile ilgili teknolojik gelişmeleri izlemek,
Ø Yeni bakım elemanlarının yetiştirilmesine yardımcı olmaktır.
C. MESLEK ELEMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER
Ø Etkili ve güzel konuşmalı,
Ø Çalışkan olmalı,
Ø Sabırlı ve duyarlı olmalı,
Ø Dikkatli olmalı,
Ø Enerjik olmalı,
Ø Güler yüzlü olmalı,
Ø İnsan ilişkilerine özen göstermeli,
Ø İş güvenliğine dikkat etmeli,
Ø İş yerine ait araç gereç kullanımına özen göstermeli,
Ø Kararlı olmalı,
Ø Samimi ve içten olmalı,
Ø Yaşlı, hasta ya da engelliye "sen" diye hitap etmemeli,
Ø Temiz ve düzenli olmalı,
Ø Irk, din, dil, cinsiyet ayırımı göstermeden her türlü bakımı yapmalı,
Ø Mesafeli davranma yeteneğine sahip olmalı,
Ø İş ve özel hayatı birbirine karıştırmamalı,
Ø Tim yeteneğine(ekip çalışması) sahip olmalı,
Ø Başka meslek grupları ile işbirliği yapabilmeli,
Ø Alternatif düşünebilme yeteneğine sahip olmalıdır.
D. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Ø Huzurevleri
Ø Bakımevleri
Ø Evde bakım
Ø Yaşlı dinlenme evleri
Ø Hastaneler
Ø Geronto-psikiyatri klinikleri
Yaşlı, hasta ve engelli bakım elemanının çalışma ortamı genellikle kurumlar ve evlerdir. Çalışma ortamlarında bakımlarını yaptıkları kişilerin huzurlarını korumak bakımlarını yapmak ve sosyal ve psikolojik gereksinimlerini sağlamak ya da evde yaşamayı seçmiş kişilere de toplumsal gereksinimlerini ve kişisel tüm ihtiyaçlarını evde sunmaktır.
Çalışma saatlerinde özel kıyafetlerini giyerler, bulundukları kurumun vardiya sistemine uygun olarak çalışırlar. Evde bakımda ise ya gündüz çalışırlar ya da 24 saatlik bakım yapıp çalıştıkları evde kalırlar.
E. İŞ BULMA İMKÂNLARI
Huzurevleri, bakımevleri, evde bakım, yaşlı dinlenme evleri, hastaneler, polikliniklerde çalışma olanakları vardır.
Kurumlarda çalışırken asgari ücret ve sigorta ile çalışmakta evde bakımda ise istedikleri ücreti talep edebilmektedirler.
Kişisel bilgi ve beceriye bağlı olarak işsiz kalma riski yoktur. Özellikle kurumlarda belgeli eleman çalıştırma zorunluluğu olduğu için kurumlar tarafından tercih edilmektedirler.
F. EĞİTİM VE KARİYER İMKÂNLAR
Alanlarında diploma programını tamamlayanlar ÖSS'den sonra dört yıllık yüksek öğrenime devam edebilmekte ayrıca iki yıllık yüksekokullara sınavsız geçebilmektedirler.
Mesleki eğitim merkezleri, çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan illerde ve meslek dallarında aday çırak, çırak, kalfa ve ustalara eğitim vermek ve çeşitli meslek kursları açmak suretiyle sanayinin ihtiyaç duyduğu nitelikli ara insan gücünü yetiştirmek amacıyla açılan eğitim kurumlarıdır.
Halk eğitimi merkezleri yaşam boyu öğrenme perspektifi içerisinde her zaman ve her yerde uygulanabilecek yaygın eğitim programları ile her yaş ve düzeyde bireylere eğitim sunmaktadır.
Mesleki eğitim merkezlerinde, Hasta ve Yaşlı Hizmetleri alanında eğitim verilmektedir. Modüler programlarla meslek liseleri arasında paralellik sağlandığından dolayı yatay ve dikey geçişler olabilecektir.